GASTRONOMIA
Gazta
Arabako Lautada nekazaritzari eta abeltzaintzari lotutako elikagaien artisau-elaborazioagatik nabarmentzen da, eta horien artean, gaztak nabarmentzeko garrantzia dauka.
Arabako Lautada nekazaritzari eta abeltzaintzari lotutako elikagaien artisau-elaborazioagatik nabarmentzen da, eta horien artean, gaztak nabarmentzeko garrantzia dauka. Gure lurraldea munduko gaztarik onenetako baten ekoizlea da, Idiazabal gaztarena. Gaztandegi batzuek bi hilabeteko gutxieneko sendatzea eskatzen duen zapore eta kalitate bikaineko gazta hau egiten dute, eta batzuek, gainera, bisitariei bisitak eskaintzen dizkiete gazta nola egiten den erakusteko.
Era berean, bisitariek gazta-dastaketaren hastapen laburra jasotzen dute eta Idiazabal gazta dastatzen dute, jakina, bere zaporearen ñabardurak estimatzen ikasteko.
Bazenekien Idiazabalgo XXXVII. Artzain Gaztaren Lehiaketan 3 gazta sailkatu zirela irabazle? Eta guztiak Arabako Lautadakoak! Ilarduiako La Leze gaztandegiak lortu zuen lehen saria, Galarretako Azkarrak bigarrena eta Larreako Patxi Lopez Uraldek ‘Larreako Gazta’ hirugarrena.
Eta 2019an, Azkarrako gazta ketuak gazta ketu onenaren saria jaso zuen World Cheese Awards 2019 sarietan.
GAZTAREN INTERPRETAZIO ZENTROA
Gaztaren Interpretazio Zentroa SAT Olano gaztandegian dago, Eginon. Modernotasunak eta tradizioak bat egiten duten espazio bat ezagutzeko aukera izango du bisitariak, binomio perfektua sortuz.
Artzainen lanabesak eta bizimodua erakusten duten antzinako tresna eta irudiak daude ikusgai museoan, eta gaztaren elaborazioa azaltzen duen bideo bat proiektatzen da. Lanbidea eta ingurunea ikuspegi hurbilago eta pertsonalago batetik ezagutzen lagunduko digu bisitak.
Eginoko gaztak Idiazabal Jatorrizko Izendapeneko Gazta eta Artzai Gazta artisau artzain-elkartearen izendapena du
Informazio gehiago:
Gaztaren Interpretazio Zentroa
San Esteban, 6. Egino
608 739 970
- Euskadi Gastronomika
- Euskadiko Turismo Etikaren Erregistroan sartuta
- Euskadiko Familientzako Turiskmo Kluban
BISITATZEKO MODUKO GAZTANDEGIAK:
Azkarra (Galarreta) – 945 042 129
- Euskadi Gastronomika
Antolatzen dituzten bisita gidatuetan ukuilua bisitatzen da, gazta egiteko prozesua erakusten da eta dastaketa bat egiten da. Iraupena: 2 ordu. Edukiera: 16-18 lagun. Prezioa: doakoa. Denda dauka.
** Gaur egun, 8 lagunentzako lekua dago.
La Leze (Ilarduia) – 945 304 158
Bisita gidatuak egiten dituzte, ukuilura bisita eta dastatzea barne. Denda dauka.
- Euskadi Gastronomika
** Gaur egun ez da bisitarik eskaintzen, edukiera dela eta.
SAT Olano (Egino) – 945 304 244
- Euskadi Gastronomika
- Euskadiko Turismo Etikaren Erregistroan sartuta
- Euskadiko Familientzako Turiskmo Kluban
Bisita gidatuak egiten dituzte, aldez aurretik erreserba eginda. Gehienezko edukiera: 10 pertsona. Iraupena: 1 h. Denda dauka. Prezioa: 3 € bisita gidatua (6 €gazta dastaketarekin)
Perretxikoak
Araba perretxiko eta onddoen lurraldea da eta, horien artean, zalantzarik gabe, “Perretxikoak” (udaberriko zizak) nabarmentzen dira, beste leku batzuetan San Jurgiren perretxiko bezala ezagutzen diren ziza zaporetsuak.
Asparrena-Apotako Parke mikologikoan, Aizkorri-Aratz Parke Naturalaren ondoan, perretxikoak ezagutu eta jaso ditzakezu. Gogoratu onddo, lore eta fruitu basatien bilketa dekretu bidez araututa dagoela! Gainera, garrantzitsua da perretxikoak biltzeko jarraibideei buruzko informazioa jasotzea.
Asparrena-Apotako parke mikologikoa
Aizkorri-Aratz Parke Naturalean, Araiako hirigunearen iparraldean, mila hektareako lursaila hartzen duen parke mikologiko hau dago.
Asparrenako Parke Mikologikoa Aitzkorri – Aratz Parke Naturalaren barruan dago. Gune honetan bertako flora barietatea ikus dezakegu, baita hazten diren fruitu, perretxiko eta onddoak ere.
Basoek aukera mikologiko handia eskaintzen digute, eta haien bilketa mugatua da, baliabideen erabilera arduratsua eta jasangarria sustatzeko. Horretarako, duela urte batzuetatik, perretxikoak, fruituak, landareak eta loreak biltzeko baimena behar da.
Parketxeak doako bisita mikologiko gidatuak antolatzen ditu aldizka, perretxiko motei eta horien kontsumoari buruzko beharrezko informazioa ikasteko.
Hona hemen aurki ditzakegun onddoetako batzuk: cantarelus, cinereus, lutescens eta tubiformis: “Tronpeta beltza, tronpeta horia, salsaperretxiko hori, rebozuelo, saltsaperretxico horilun eta Marasmius Oreades”.
Araban onddoak biltzea
Diputatuen Kontseiluaren urriaren 14ko 89/2008 Foru Dekretuak arautzen du onddo, lore eta fruitu basatien bilketa. Dekretu horrek arautzen du Arabako Lurralde Historikoko onddo, landare, lore eta fruitu basatien aprobetxamenduen antolamendua.
Onddoak biltzeko jarraibideak
• Aizkorri-Aratz Parke Naturalaren Arabako aldean onddo eta perretxikoen bilketa librea da, pertsonako eta eguneko 2 kg-raino, Asparrena-Apota Parke mikologikoan izan ezik.
• Arabako Foru Aldundiak bilketa-egunak mugatu ahal izango ditu, baliabidea babesteko
• Debekatuta dago lurra mugitzea eta perretxikoak erauztea.
• Ez dira erabiliko labana edo laban bat baino biltzeko tresna gehiago.
• Esporak aireztatzeko eta kanpora erortzeko aukera ematen duten saskietan jasoko dira. Debekatuta dago plastikozko poltsak, motxilak edo antzekoak erabiltzea horiek jasotzeko.
• Ezingo dira onddoak bildu garapenaren lehen faseetan.
• Bertan utziko dira igarotako, hautsitako edo aldatutako aleak.
• Helburu zientifikoetarako, identifikaziorako, bildumarako edo beste helburu batzuetarako onddoak bilduko zaizkio, hiru ale baino ez.
• Identifikazio taxonomikoa egiteko bakarrik hondatu ahal izango da perretxikoa.
• Debekatuta dago eguzkia sartzen denetik irteten den arte jasotzea.
Debekuak eta zehapenak
• Mehatxatutako espezie babestuak edo katalogatuak biltzea debekatuta dago Legean.
• Araudi hori ez betetzeak 30 eta 250 euro arteko isunak ekar ditzake, bidegabe aprobetxatutakoa konfiskatzea eta eragindako kalte-galerak ordaintzea.
Informazio gehiago:
Aizkorri-Aratz Parketxea
Intuxi kalea 48. Araia
945 38 69 64/688 62 99 32
parketxe.aizkorriaratz@gmail.com
BESTE PRODUKTU BATZUK
Arabako Lautadako gastronomiak gure iraganaz eta orainaz, jendearen historiaz eta izaeraz hitz egiten digu. Lautadako produktuak dastatzea gure kuadrilla bost zentzumenekin dastatzea da.
Arabako txoko txiki honetara iristen bazara, benetako produktuak, jasangarriak, hurbilekoak eta gozoak aurkituko dituzu. Gure jatetxeren batean proba ditzakezu, bisita gidatu bat egin edo ekoizleei zuzenean erosi.
Gainera, azaroan Arabako Lautadako Jardunaldi Gastronomikoez goza dezakezu. Ezinbesteko hitzordua da, eta gure sukaldaritzako produktu garrantzitsuenek (gazta, ogia, perretxikoak, ehiza eta patata) hartzen dute protagonismoa.
PATATA
Arabako soroetako eta bertako biztanleen mahaietako protagonistetako bat da, zalantzarik gabe. Intendentzia frantsesak, Independentzia Gerran, patata kargamentu handiak ekarri zituen Arabatik igarotzean bere tropak hornitzeko, eta ordutik, tuberkulu honek toki nabarmena du probintziako soroetan eta sukaldean. Patata elikagai erraza da, baina ziurtatzen dizugu plater konplexu eta gozoen protagonista ere izan daitekeela.
LEKALEAK
Arabako gure gastronomian leku nabarmena duen Arabako babarrun nabarra ezagunena bada ere, Arabako Lautadan garbantzua, babarrun gorria, babarrun arroxina eta dilistak ere ekoizten dira.
Jatetxeak
El Gordo
Tel.: 945 30 00 42
Mayor kalea, 69 – Agurain
- Euskadi Gastronomika
http://www.restauranteelgordo.com/
La Olla
Tel.: 945 31 25 30
Fueros kalea, 1 – Agurain
Dana Ona
Tel.: 945 30 05 02
Sagarmin kalea, 1 – Agurain
maideraguirrearnaiz@gmail.com
jonander.mtzz@gmail.com
La Fortaleza
Tel.: 945 40 04 86
Cuesta de las Cabras kalea, 2 – Alegria-Dulantzi
Zerua
Tels.: 945 31 27 16 – 665 724 758
Fueros Kalea, 2 – Agurain
- Euskadi Gastronomika
Goxo Gastrobar
Tel.: 688 60 97 15
Cuesta de la fortaleza, 3 – Alegría-Dulantzi
Araia Sagardotegia
Tel.: 945 30 47 63
Santsaerreka Kalea, 26 – Araia
- Euskadi Gastronomika
nuriagaray@hotmail.com o contacto@sidreriaaraia.com
Caserío Marutegi
Tel.: 945 31 45 58
Caserío Marutegi – Araia
- Euskadi Gastronomika
- Euskadiko Familientzako Turiskmo Kluban
marutegibaserria@gmail.com
www.marutegi.eus
Umandi
Tel.: 945 31 46 15
Andoni Urrestarazu Kalea, 4 – Araia
Taberna Aldaia
Tel.: 945 31 70 64
Ermitaurre Kalea – Larrea
Uriko Taberna
945 31 71 18
Uriko Kalea, 2 – Marieta-Larrintzar
Adela Etxea Landetxea
Tel.: 945 31 71 77
Eleizako bidea, 8 – Ozaeta
Aletegi (Argomanizko Paradorea)
Tel.: 945 29 32 00
N-1 errepidea, km 363 – Argómaniz
- Euskadi Gastronomika
- Euskadiko Turismo Etikaren Erregistroan sartuta
www.parador.es/es/paradores/parador-de-argomaniz
Señorio de Alaiza
Tel.: 945 31 26 28
Alaiza, s/n behe – Alaiza
Laua
Tel.: 945 30 17 05
Langarika, 4 – Langarika
Montearatz
Tel.: 945 31 47 32
Donemiliagako Industrialdea
Okiturri Kalea, s/n – Durruma
Restaurante El Ventorro
Tel.: 945 30 43 72
C/ La Media Legua, 1 – San Millán/Donemiliaga
- Euskadiko Turismo Etikaren Erregistroan sartuta
Jardunaldi Gastronomikoak
Azaroan zehar, Arabako Lautadako produkturik onenak Gastronomia Jardunaldietan biltzen dira, 2023ean XIV. edizioa antolatu dutelarik.
Kuadrillako hainbat jatetxek menuak egiten dituzte sasoiko bost produktuetan oinarrituta: perretxikoak, ehiza, Idiazabal gazta, ogia eta patata. Erreserba beharrezkoa da.
Bertako gastronomiarekin lotutako jarduerak ere programatzen dira haur eta helduentzat.
DATA: azaroa
Arabako Lautadako Turismo Bulegoa
Kale Nagusia, 8. Agurain/Salvatierra. 01200
945 30 29 31